İcra Takibi

İcra takibi, alacaklının borcunu alabilmesi için hukukun öngördüğü kurallar çerçevesinde borçluyu zorlaması ya da bir mahkeme kararı veya buna eşdeğer görülen bir kararın cebren uygulanmasını sağlaması için başvurabileceği bir yoldur.

Takibin konusuna göre çeşitli icra yolları bulunmaktadır. İcra takibinin konusu belirli miktar para alacağı veya nafaka gibi sürekli işleyen bir borç olabilir. Ayrıca para alacağı rehinle güvenceye alınmış ya da ilamla hükmedilmiş bir alacak olabilir. Mevcut hukuk düzeninde çocuk teslimi gibi para dışındaki borçların da icrası cebri icra yoluyla sağlanır. Ancak bunların kendine özgü düzenlemeleri bulunmaktadır.

İcra takibi genel olarak ilamlıilamYargılama sonunda mahkeme tarafından verilen icra edilebilir nitelikteki hüküm ve ilamsız olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

İlamsız İcra Takibi

Alacaklının elinde ilam veya buna eşdeğer bir belge yoksa ancak ilamsız takip yapabilir. İlama eşdeğer belgeler İcra ve İflas Kanunu madde 38’de sayılmış olup bunlar mahkeme huzurunda yapılan sulhlar, kabuller ve para borcu ikrarını havi re’sen tanzim edilen noter senetleri, istinaf ve temyiz kefaletnameleri ile icra dairesindeki kefaletlerdir.

Takip başlatmak isteyen alacaklı bir takip talebi hazırlar ve bunu icra dairesine verir. İcra dairesi takip talebine göre borçluya bir ödeme emri gönderir.

Ödeme Emrini Alan Borçlu Ne Yapmalıdır?

Kendisine ödeme emri tebliğ edilen kişi böyle bir borcu bulunmadığını düşünüyorsa ödeme emrine itiraz edebilir. Ödeme emrine itiraz 7 gün içinde yapılmalıdır. Süresi içinde yapılan itirazla takip durur.

Takibe devam edebilmek için alacaklının itirazı hükümden düşürmesi gerekir. Bunun için alacaklının icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını istemesi veya itirazın iptali için dava açması gerekir.

Ödeme emrinde yazan borç miktarının yanlış olduğunu düşünüyorsa borçlu, miktara itiraz edebilir. Ancak bunun için borcun ne kadarlık kısmına itiraz ettiğini açıkça belirtmesi gerekir. Örnek olarak “Benim bu kadar borcum yoktur.” şeklinde yapılan itiraz açık olmadığı için geçerli değildir.

Borçlu ödeme emrine 7 gün içinde itiraz etmezse aynı süre içinde borcun tamamını ödemesi gerekir. Ödeme emrine süresi içinde itiraz edilmezse icra takibi kesinleşir. Bundan sonra alacaklı takibe devam ederek borçlunun borcu karşılamaya yetecek kadar malının haczini isteyebilir. Haczedilen mallar satılıp (paraya çevrilip) alacaklıya verilir. Artan para olursa borçluya iade edilir.

İcra Takibinde Haciz

Hukuk düzeni alacağına ulaşmak isteyen alacaklı ile ekonomik gücü sınırlı olan borçlu arasında bir denge kurmaya çalışmaktadır. Ödeme emrinin kesinleşmesi ile birlikte alacaklı borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir. Ancak borçlunun bütün malvarlığının haczi borçluyu insan onuruna yakışmayacak bir hayat düzeyine sürüklemek anlamına gelecektir. Bu nedenle Kanun borçlunun bir takım mallarının haczedilemeyeceğini öngörmüştür.

Borçlunun haczedilemeyecek malları şunlardır:

1. Devlet malları ile mahsus kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar
2. Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedenî çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya
3. Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri
4. Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletleri; değilse, sanat ve mesleki için lüzumlu olan alet, edevat, kitapları ve arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları
5. Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları
6. Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise gelecek mahsul için lazım olan tohumluğu
7. Borçlu bağ, bahçe ya da meyve veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ bahçe ve bu sanat için lüzumlu bulunan alet ve edevat; geçimi hayvan yetiştirmeye münhasır olan borçlunun kendisi ve ailesinin maişetleri için zaruri olan miktarı ve bu hayvanların üç aylık yem ve yataklıkları
8. Borçlar Kanununun 510 uncu maddesi mucibince haczolunmamak üzere tesis edilmiş olan kaydı hayatla iratlar
9. Memleketin ordu ve zabıta hizmetlerinde malul olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerden birinin ifası sebebiyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri; askeri malullerle, şehit yetimlerine verilen terfi zammı ve 1485 numaralı kanun hükmüne göre verilen inhisar beyiye hisseleri
10. Bir yardım sandığı veya cemiyeti tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar
11. Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak zarara uğrayanın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar
12. Borçlunun haline münasip evi
13. Öğrenci bursları

Borçlunun evi haczedilebilir mi?

İcra ve İflas Kanununda borçlunun durumuna uygun evinin haczedilemeyeceği hükmü bulunmaktadır. Ancak borçlu haline göre çok kıymetli bir evde oturuyorsa bu evin haczedilmesi gündeme gelebilir. Borçlu evin haline münasip olduğunu iddia ediyorsa icra mahkemesine başvurmalıdır. Böyle bir durumda evin haczedilip haczedilemeyeceğine icra mahkemesi karar verecektir. Haczedilen ev satıldıktan sonra borçluya durumuna uygun bir ev alabileceği paranın ayrılması gerekir. Böylece Kanun, borcunu ödemediği halde lüks evde yaşayan borçluya karşı alacaklıyı korumaya çalışmıştır.

İlamlı İcra Takibi

Alacaklının elinde ilam veya buna eşdeğer bir belge varsa gidilecek yol ilamlı icra takibidir. İlamsız takipten farklı olarak ilamlı takipte ödeme emri ve itiraz bulunmaz. Alacaklının ilamı icra dairesine vererek takibi başlatmasıyla icra dairesi bir icra emri düzenleyip borçluya gönderir. Borçlunun ilamsız takipte olduğu gibi icra emrine itiraz hakkı yoktur.

İlamlı takipte itiraz mümkün olmadığı için itirazın iptali ve kaldırılması da söz konusu değildir. İcra emrinin tebliği üzerine 7 gün içinde borçlu borcunu ödemezse alacaklı takibe devam ederek haciz ve paraya çevirme isteyebilir.

İlamlı takipte borçlu belirli sebeplerle icra mahkemesinden icranın geri bırakılmasını isteyebilir. Borçlunun icranın geri bırakılmasını isteyebileceği haller şunlardır:

1. Borç zamanaşımına uğramışsa
2. Alacaklı borçluya borcunu ödemesi için süre vermişse
3. Borçlu borcunu zaten ödemişse

İlamlı takiplerin icrası her icra dairesinden istenebilir.